Zaćma i jej objawy
Zaćma (znana też jako katarakta) to zmętnienie, które powstaje w soczewce oka. Jest ono wynikiem starzenia się organizmu, więc najczęściej dotyka osób po 50. roku życia. Zdarza się jednak, że chorują na nią młodsi pacjenci – w tym dzieci. Wówczas jest to zaćma wrodzona. Zaćmę mogą też spowodować urazy oka, przebyte infekcje czy niektóre przyjmowane leki.
Zaćma objawia się problemami z widzeniem. Pacjenci często porównują swoje wrażenia do patrzenia przez brudną szybę lub zanieczyszczone szkła okularów. Z czasem zmętnienie się rozprzestrzenia, a wzrok pacjenta słabnie. Nieleczona zaćma może doprowadzić nawet do całkowitej ślepoty.
Na usuwanie zaćmy laserem warto się zdecydować w jej wczesnym stadium. Im później się na to zdecydujemy, tym będzie trudniejsza do usunięcia. Bardziej skomplikowana operacja wiąże się też z dłuższym czasem rehabilitacji po zabiegu oraz wyższym ryzykiem powikłań pooperacyjnych.
Usuwanie zaćmy krok po kroku
Skuteczną formą leczenia jest usuwanie zaćmy metodą fakoemulsyfikacji. Operacja polega na rozbiciu ultradźwiękami zmętniałej naturalnej soczewki i wymienieniu jej na nową – sztuczną. Jak przebiega zabieg?
- Operacja zaczyna się od wykonania niewielkiego, ok. 3-milimetrowego nacięcia na rogówce. Następnie lekarz wprowadza do oka ultradźwiękową sondę, która rozbija zmętniałą soczewkę na drobne kawałki. Zostają one wypłukane z oka. Po naturalnej soczewce pozostaje wyłącznie torebka, która będzie stanowiła bazę dla soczewki sztucznej.
- Przez wcześniej wykonane nacięcie lekarz wkłada do oka nową, sztuczną soczewkę, zwiniętą tak, aby mieściła się w nacięciu. Chirurg rozwija ją w miejscu starej soczewki i dopasowuje do kształtu rogówki.
- Po usunięciu z oka narzędzi nie zakłada się szwów – nacięcie jest ledwo widoczne. Lekarz zabezpiecza oko, aby szybciej się goiło i odsyła pacjenta do sali pozabiegowej. Tam spędza on 2–4 godziny pod obserwacją, po czym może się udać do domu (pod opieką drugiej osoby – przez jakiś czas po zabiegu może mieć problemy z wyraźnym widzeniem).
Typy wszczepianych soczewek
Sztuczne soczewki wszczepiane podczas usuwania zaćmy mogą mieć różne parametry. Podczas operacji na NFZ wykorzystywane są najprostsze soczewki jednoogniskowe, które przywracają wyraźne widzenie, jednak nie korygują wad wzroku, jeśli pacjent miał je jeszcze przed operacją.
W nowoczesnych placówkach medycznych, takich jak Centrum Medyczne Mavit, pacjenci mają do wyboru również zaawansowane technologicznie typy soczewek. Są to:
- soczewki jednoogniskowe – pozwalają na ostre widzenie tylko na jedną odległość (zazwyczaj dal). Do bliży pacjent nadal musi używać okularów korekcyjnych;
- soczewki wieloogniskowe – umożliwiają widzenie zarówno w bliży, jak i dali oraz na odległościach pośrednich. Dzięki nim można korygować wady wzroku;
- soczewki EDoF – poza dobrym widzeniem w bliży, dali i na odległościach pośrednich niwelują też wrażenie olśnienia, rozbłyski i efekt halo;
- soczewki toryczne – są wykorzystywane przy korygowaniu astygmatyzmu;
- soczewki asferyczne – poprawiają kontrast widzenia w nocy, co jest ważne na przykład podczas prowadzenia pojazdu;
- soczewki z filtrem światła niebieskiego, chroniące plamkę żółtą i siatkówkę przed promieniowaniem słonecznym.
Zaawansowane technologicznie soczewki mogą łączyć w sobie powyższe funkcje. Na przykład niektóre z nich korygują wady wzroku i astygmatyzm, a jednocześnie ochraniają plamkę żółtą i siatkówkę.
Jak wybrać najlepsze soczewki do leczenia zaćmy?
Nie ma jednych, najlepszych, uniwersalnych soczewek – dla każdego pacjenta dobiera się je indywidualnie. Wybór warto przedyskutować z lekarzem. Zaproponuje on optymalne rozwiązanie dla danego pacjenta, dopasuje je też do jego budżetu. Warto jednak przemyśleć wszystkie dostępne opcje, ponieważ sztuczne soczewki wszczepia się raz – nie ma później możliwości wymiany ich na inne.
Czy usuwanie zaćmy metodą fakoemulsyfikacji jest bezpieczne?
Tak, rocznie w Polsce przeprowadza się ok. 240 tysięcy takich zabiegów. Sama operacja trwa około 15 minut.
Co ciekawe, usuwanie zaćmy laserem w renomowanych klinikach, takich jak Centrum Medyczne Mavit, to połączenie precyzyjnej pracy chirurga oraz użycia najnowszych sprzętów i technologii. Lekarzy wspiera między innymi Image Guided System, czyli urządzenie pomagające obliczyć moc nowej soczewki. System wyświetla też wcześniej wyliczone parametry w czasie rzeczywistym i nakłada je na obraz widziany przez chirurga w mikroskopie, precyzyjnie wskazując na przykład oś cięcia. Drugim ważnym systemem jest Vision System, utrzymujący stałe ciśnienie wewnątrzgałkowe w czasie zabiegu, tak aby chirurg mógł się skupić wyłącznie na wymianie soczewek.
Przed usuwaniem zaćmy metodą fakoemulsyfikacji pacjent jest znieczulany wyłącznie miejscowo (krople); otrzymuje też leki przeciwbólowe i uspokajające. Dodatkowo na konsultacji lekarz zleca komplet badań niezbędnych do zakwalifikowania do zabiegu, w tym:
- badanie komórek śródbłonka,
- komputerowe badanie wady wzroku autorefraktometrem,
- ocenę ostrości wzroku do dali i bliży,
- badanie ciśnienia śródgałkowego,
- biometrię optyczną i wyliczenie mocy sztucznej soczewki,
- badanie przedniego odcinka oka w lampie szczelinowej,
- badanie dna ocznego,
- badanie krwi,
- EKG.
Przygotowanie do zabiegu usuwania zaćmy
Zabieg usunięcia zaćmy metodą fakoemulsyfikacji nie wymaga od pacjenta szczególnego przygotowania. Jeśli anestezjolog nie zaleci inaczej, pacjent normalnie przyjmuje leki na swoje schorzenia. Nie powinien danego dnia pić alkoholu ani napojów z kofeiną (na przykład kawy czy herbaty). Przed zabiegiem warto wziąć prysznic, ponieważ po zabiegu oko powinno być chronione przed wodą, więc mycie się może być utrudnione. Lepiej jest także zrezygnować z nakładania kremów i makijażu. Ponieważ cały pobyt w klinice może potrwać kilka godzin, warto przed wyjściem zjeść lekki posiłek i zabrać ze sobą jakąś przekąskę. Należy też poprosić zaufaną osobę o pomoc w powrocie do domu – widzenie tuż po zabiegu nie będzie jeszcze wyraźne.
Przeciwwskazania do leczenia zaćmy laserem
Przeciwwskazania do chirurgicznego usunięcia zaćmy występują niezwykle rzadko. Mogą nimi być niektóre choroby i stany zapalne oka, okres ciąży i karmienia piersią czy ogólny zły stan organizmu. Czasami z zabiegu muszą zrezygnować pacjenci mający inne poważne schorzenia: padaczkę, zaawansowaną cukrzycę itp. Jeśli w danym przypadku występują przeciwwskazania do zabiegu, lekarz poinformuje o nich na wizycie kwalifikacyjnej.
Czy zaćma może wrócić?
Pacjenci rozważający usunięcie zaćmy metodą fakoemulsyfikacji często zastanawiają się, w jakim stopniu jest to skuteczne i czy zaćma może wrócić. Sztuczna soczewka nie może zmętnieć – nawrót choroby jest więc niemożliwy.
Warto jednak wiedzieć, że około 20% pacjentów po operacji doświadcza tzw. zaćmy wtórnej. Czym ona jest? Po wszczepieniu sztucznej soczewki czasami dochodzi do zmętnienia torebki, która została po usunięciu naturalnej soczewki. Nie jest to jednak „prawdziwa” zaćma, wymagająca wymiany soczewki. Ewentualne zmętnienia usuwa się laserem podczas krótkiej wizyty ambulatoryjnej.
Czy warto się poddać leczeniu zaćmy?
Zdecydowanie tak. Nieleczona choroba będzie postępować, aż doprowadzi do całkowitej ślepoty. Leczenie zaćmy przywraca lepszy wzrok i zwiększa komfort patrzenia. W przypadku wyboru zaawansowanych technologicznie soczewek operacja może nawet skorygować inne istniejące wady wzroku.
Leczenie zaćmy metodą fakoemulsyfikacji jest szybkie, bezbolesne i nie wymaga długiego czasu rekonwalescencji. Pacjent może wrócić do swoich obowiązków po zaledwie kilku dniach. To też sposób bezpieczny dla zdrowia, a przede wszystkim – niezwykle skuteczny.
