Jako pierwsi uprawiali ziemniaki Inkowie. Psianka ziemniak do Europy (na Wyspy Brytyjskie, do Włoch, Niemiec, Francji i Rosji) dotarł w XVI wieku, roślinę przywieźli konkwistadorzy hiszpańscy z Imperium Inków. Bulwy ziemniaka uprawiane są w większości krajów świata. W Polsce warzywa te uprawiane są na dużą skalę, są podstawą naszej codziennej diety. Polak zjada rocznie około 97 kg ziemniaków na osobę, są podstawą większości potraw kuchni polskiej. Ziemniak to 80% wody i 20% substancji stałych.
Największym na świecie producentem i eksporterem ziemniaków są Chiny. Uprawia się ponad 10 tys. odmian ziemniaków. W polskim, krajowym rejestrze, występują 122 różne odmiany, z czego 80 odmian krajowych. Do najbardziej popularnych odmian należą: Santana, Irga, Agria, Denar, Bryza, Vineta, Fontane, Agata, Irys, Lord i wiele innych. Wyróżniamy odmiany białe, żółte, czerwone, różowe oraz niebiesko-fioletowe. Największym na świecie eksporterem ziemniaków są Chiny.
Co znajdziemy w ziemniakach?
- Właściwości zdrowotne i odżywcze ziemniaki zawdzięczają witaminom i minerałom.
- Ziemniaki to cenne źródło błonnika rozpuszczalnego, który ma wpływ na trawienie oraz skurcze w układzie pokarmowym, zawartość błonnika zwiększa uczucie sytości.
- W różnych odmianach ziemniaków znajduje się beta-karoten, witamina A, B1, B2, B6, D, E, H, K oraz PP (niacyna).
- Mikroelementy: potas, siarka, mangan, wapń, żelazo, magnez, fluor i jod.
- Węglowodany mają bezpośredni wpływ na prawidłowe stężenie glukozy (cukru) we krwi po posiłku.
- Potas jest pierwiastkiem, który ma wpływ na stałe ciśnienie krwi, kontroluje pracę mięśni, wspomaga pracę układu nerwowego, reguluje pracę serca.
- Witamina B6 odpowiada za prawidłową pracę mózgu, rozwój emocjonalny, sen.
- Witaminy z grupy B mają korzystny wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego.
- Żelazo wpływa na odporność, bierze udział w produkcji hemoglobiny.
- Ziemniaki zawierają niewielką ilość białka, jednak z roślinnych źródeł, oferują najbardziej wartościowe białko.
- Ziemniak króluje wśród warzyw pod względem zawartości jodu. Jego niedobór zakłóca prawidłowe funkcjonowanie tarczycy.
- Ziemniaki regulują poziom prawidłowego cholesterolu i obniżają poziom cholesterolu o niekorzystnym działaniu (LDL).
- Nie zawierają tłuszczu i soli. Ziemniaki są najczęściej wykorzystywanym warzywem w naszej diecie, odpowiednio przygotowane i podawane dostarczają wielu korzyści zdrowotnych.
- Naukowcy potwierdzili, że sok z ziemniaka zawiera antybakteryjną substancję, picie soku pomaga w leczeniu stanów zapalnych wątroby i nerek. Przeciwutleniacze zawarte w ziemniakach hamują wzrost komórek rakowych okrężnicy i wątroby.
Pod względem kulinarnym wyróżnia się trzy zasadnicze typy ziemniaków: A, B i C oraz typy pośrednie.
- Typ kulinarny A-sałatkowy (do przygotowania zup, farszu, do smażenia, na pyzy, kopytka, do sałatek i zapiekanek).
- Typ kulinarny B-ogólnoużytkowy (do zup i smażenia, do przetarcia, na kopytka, wypieki ziemniaczane).
- Typ kulinarny C-łatwo się rozgotowują (ziemniaki purée, na placki, frytki, do pieczenia).
Ciekawostki o ziemniakach:
1. Woda z gotowanych ziemniaków usuwa kamień z czajnika.
2. Ziemniak ma więcej potasu niż banan i więcej witaminy C niż pomarańcza.
3. Sok ziemniaczany stosowany pod oczy napina skórę, zmniejsza zmarszczki pod oczami, zmniejsza obrzęki i cienie.
4. Sok ziemniaczany nałożony na szyję, twarz, pomaga w złuszczaniu skóry, odmładza skórę.
5. Sok z ziemniaka wpływa na wzrost włosów, zapobiega ich wypadaniu. Nakłada się go na skórę głowy (można dodać miód, jajko, sok z aloesu), wmasowuje, pozostawia na kilkanaście minut, a następnie spłukuje.
6. Bataty, słodkie ziemniaki, polecane są cukrzykom.
7. Wywar z obierek lub gotowanych ziemniaków rozpuszcza kamienie nerkowe i żółciowe. Należy pamiętać, by używać tylko ziemniaków z upraw naturalnych, bez środków chemicznych.
8. W 100 gramach surowych ziemniaków jest tylko 75 kalorii, na kaloryczność potraw z ziemniakami wpływają dodatki (tłuszcz, sosy, masło, śmietana).
9. Najwięcej składników odżywczych znajduje się pod skórką ziemniaka. Polecane jest cienkie obieranie ziemniaków, gotowanie na parze i pieczenie w skórce.
10. Vitelotte noir lub chińska trufla to odmiana francuska niebiesko-fioletowych ziemniaków. Idealne na frytki, do sałatek oraz codziennego spożycia. Ziemniaki o właściwościach prozdrowotnych, źródło antyoksydantów.
11. Przyczyną Wielkiego Głodu w Irlandii (w latach 1845 -1849) była zaraza ziemniaczana. Ludzie jedli przegniłe rośliny, prawie milion ludzi zmarło z głodu, tyfusu i cholery.
12. Ziemniaki z zieloną skórką, zielonymi elementami, zawierają toksyczną substancję solaninę. Najwięcej toksyny znajduje się w skórce. Należy takie ziemniaki dokładnie oczyścić z zielonego przebarwienia.
13. Pierwszym warzywem, wyhodowanym w kosmosie na promie kosmicznym Columbia, w 1995 roku było 5 ziemniaków.
14. Najpopularniejsze potrawy z ziemniaków to: placki ziemniaczane (z cukrem lub cebulką), kopytka, frytki, zupa ziemniaczana, ziemniaki smażone, ziemniaki „tłuczone”, sałatka ziemniaczana, ziemniaki opiekane w ognisku lub gotowane w skórce.